Penaltyseries Nederlandse clubs onder de loep
In de kwartfinale van de Europa League ging Feyenoord, na een slopende wedstrijd, met penalties ten onder tegen AS Roma. Door velen werd nadien geroepen dat het typisch is, dat een Nederlandse ploeg in Europees verband met penalties verliest. Is dit eigenlijk wel zo? En is dit iets van de laatste jaren of al langer aan de gang? Wij bekeken alle strafschoppenseries van Nederlandse ploegen in Europa en kijken of dit sentiment terecht is of op onderbuikgevoelens is gebaseerd.
Strafschoppenseries Feyenoord
Met Feyenoord als meest recente ploeg die een penaltyreeks nam, bekijken we ook als eerste de statistieken van de Rotterdammers.
| Seizoen | Toernooi | Ronde | Tegenstander | Winst | Verlies |
|---|---|---|---|---|---|
| 91/92 | UEFA Cup | 1/8e finale | Sion | 5-3 | |
| 01/02 | UEFA Cup | 1/8e finale | PSV | 5-3 | |
| 23/24 | Europa League | 1/8e finale | AS Roma | 4-2 | |
| Totaal | 3 | 2 | 1 |
We zien dat de strafschoppenserie tegen AS Roma de eerste strafschoppenserie in Europees verband was die Feyenoord verloor. Inclusief nationale strafschoppenseries was Feyenoord al 5 series op rij ongeslagen. Wat betreft Feyenoord gaat het dan ook zeker niet op dat verliezen een zekerheidje was.
Strafschoppenseries Ajax
Voor Ajax is het alweer ruim 10 jaar geleden toen het voor het laatst een Europese strafschoppenserie afwerkte. Met 5 penaltyseries zijn er voldoende wedstrijden om een analyse op los te laten.
| Seizoen | Toernooi | Ronde | Tegenstander | Winst | Verlies |
|---|---|---|---|---|---|
| 75/76 | Europacup 1 | 1/8e finale | Levski-Spartak | 5-3 | |
| 77/78 | Europacup 1 | 1/8e finale | Juventus | 3-0 | |
| 84/85 | UEFA Cup | 2e ronde | Bohemians Praag | 3-2 | |
| 95/96 | Champions League | Finale | Juventus | 2-4 | |
| 12/13 | Europa League | 2e ronde | Steau Boekarest | 4-2 | |
| Totaal | 5 | 0 | 5 |
De statistieken van Ajax liegen er niet om. Alle 5 de Europese penaltyreeksen waar Ajax aan heeft deelgenomen gingen verloren en angst van Ajax supporters voor een strafschoppenserie van hun ploeg is daarmee enigszins te begrijpen. Kijken we enkel naar het nationale bekertoernooi, dan zien we dat Ajax 5 van die 9 series wist te winnen, nationaal is het Ajax dus een stuk beter afgegaan.
Strafschoppenseries PSV
Net als Ajax, is PSV bij 5 Europese strafschoppenreeksen betrokken geweest. De eerste hiervan was veruit de belangrijkste en de laatste de meest pijnlijke.
| Seizoen | Toernooi | Ronde | Tegenstander | Winst | Verlies |
|---|---|---|---|---|---|
| 87/88 | Europacup 1 | Finale | Benfica | 6-5 | |
| 01/02 | UEFA Cup | 1/4e finale | Feyenoord | 5-4 | |
| 04/05 | Champions League | 1/4e finale | Lyon | 4-2 | |
| 07/08 | UEFA Cup | 1/8e finale | Tottenham Hotspur | 6-5 | |
| 15/16 | Champions League | 1/8e finale | Atletico Madrid | 8-7 | |
| Totaal | 5 | 3 | 2 |
Met 3 gewonnen reeksen en 2 verloren reeksen kent PSV een positieve balans. Opvallend is de grote hoeveelheid aan geraakte strafschoppen in de series waarin PSV betrokken is. Penalties zijn en blijven spannend, zeker voor de Eindhovenaren.
Strafschoppenseries AZ
Vaak zitten er vele jaren tussen de verschillende penaltyreeksen maar in het geval van AZ was het 2 jaar achter elkaar raak. De strafschoppen reeks die daaraan vooraf ging lag wel maar liefst 35 jaar in het verleden.
| Seizoen | Toernooi | Ronde | Tegenstander | Winst | Verlies |
|---|---|---|---|---|---|
| 77/78 | UEFA Cup | 2e ronde | Barcelona | 5-4 | |
| 22/23 | Conference League | 1/4e finale | Anderlecht | 4-1 | |
| 23/24 | Conference League | Play Offs | Brann Bergen | 5-6 | |
| Totaal | 3 | 2 | 1 |
Een totaal van 3 strafschoppenseries is natuurlijk geen grote hoeveelheid om een patroon te schetsen, maar we zien in ieder geval dat AZ een positieve balans kent, waarbij de laatste 2 series beide gewonnen werden.
Strafschoppenseries Roda JC
Op het moment van schrijven bivakkeert Roda JC alweer verschillende jaren in de Keuken Kampioen Divisie en voor de jonge lezers is het wellicht moeilijk voor te stellen dat Roda bij een Europese strafschoppenserie betrokken was, sterker nog, Roda nam 2x strafschoppen in Europees verband.
| Seizoen | Toernooi | Ronde | Tegenstander | Winst | Verlies |
|---|---|---|---|---|---|
| 88/89 | Europacup 2 | 1/4e finale | Sredets Sofia | 3-4 | |
| 01/02 | UEFA Cup | 1/8e finale | AC Milaan | 3-2 | |
| Totaal | 2 | 0 | 2 |
Roda JC verloor beide strafschoppenreeksen waaraan het deelnam. Het verliezen van strafschoppen is altijd pijnlijk, maar als dit als kleine club uit bij AC Milaan gebeurt is dit nog eens extra pijnlijk.
Strafschoppenseries FC Groningen
Het lijkt erop dat het nog even gaat duren voordat FC Groningen via de reguliere competitie weer een Europese plek weet te bemachtigen. In het verleden lukte dit wel vaker en dit resulteerde in 1 strafschoppenserie.
| Seizoen | Toernooi | Ronde | Tegenstander | Winst | Verlies |
|---|---|---|---|---|---|
| 07/08 | UEFA Cup | 1e ronde | Fiorentina | 4-3 | |
| Totaal | 1 | 0 | 1 |
De strafschoppenserie die Groningen moest nemen was tegen Fiorentina. In een warm Florence hield Groningen verdienstelijk stand gedurende de reguliere wedstrijd, maar na 120 minuten was het alsnog over.
Strafschoppenseries Sparta
Net als FC Groningen was Sparta eenmaal betrokken bij een penaltyserie in Europees verband. Hiervoor moeten we bijna 30 jaar terug in de tijd gaan.
| Seizoen | Toernooi | Ronde | Tegenstander | Winst | Verlies |
|---|---|---|---|---|---|
| 85/86 | UEFA Cup | 1e ronde | HSV | 3-4 | |
| Totaal | 1 | 1 | 0 |
Het is alweer even geleden en in de volgende ronde ging Sparta hard onderuit in een tweeluik tegen Borussia Mönchengladbach (2-6), maar de winst via strafschoppen op HSV zal menig Spartaan niet snel vergeten.
Balans strafschoppenseries Nederlandse ploegen in Europa
Als we bovenstaande series optellen komen we op een totaal van 19 verschillende series. Aangezien in 1 serie zowel Feyenoord als PSV betrokken waren, tellen we deze niet mee en blijft een totaal van 18 series over waarnaar we kijken. In deze 18 series tellen we 7 overwinningen en 11 nederlagen. Kortom, 39% winst vs. 61% verlies. In absolute getallen is dit zeker een negatieve balans, heel extreem zijn de cijfers echter niet en zonder Ajax zou de balans met 7 winstpartijen tegenover 6 verliezen zelfs positief zijn.
Strafschoppenseries in chronologische volgorde
Is het zo dat met name in het verleden gewonnen werd en in het heden verloren en men daarom al gauw zegt dat een Nederlandse ploeg uiteraard verliest? Wij zetten alle series op chronologische volgorde op een rij en hebben hierbij het treffen tussen Feyenoord en PSV er bewust uitgelaten.
| Seizoen | Toernooi | Ronde | Thuisploeg | Uitploeg | Winst NL | Verlies NL |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 75/76 | Europacup 1 | 1/8e finale | Levski-Spartak | Ajax | 5-3 | |
| 77/78 | Europacup 1 | 1/8e finale | Juventus | Ajax | 3-0 | |
| 77/78 | UEFA Cup | 2e ronde | Barcelona | AZ | 5-4 | |
| 84/85 | UEFA Cup | 2e ronde | Bohemians Praag | Ajax | 4-2 | |
| 85/86 | UEFA Cup | 1e ronde | HSV | Sparta | 3-4 | |
| 87/88* | Europacup 1 | Finale | PSV | Benfica | 6-5 | |
| 88/89 | Europacup 2 | 1/4e finale | Roda JC | Sredets Sofia | 3-4 | |
| 91/92 | UEFA Cup | 1/8e finale | Feyenoord | Sion | 5-3 | |
| 95/96* | Champions League | Finale | Juventus | Ajax | 4-2 | |
| 01/02 | UEFA Cup | 1/8e finale | AC Milaan | Roda JC | 3-2 | |
| 04/05 | Champions League | 1/4e finale | PSV | Lyon | 4-2 | |
| 07/08 | UEFA Cup | 1e ronde | Fiorentina | FC Groningen | 4-3 | |
| 07/08 | Champions League | 1/8e finale | PSV | Tottenham Hotspur | 6-5 | |
| 12/13 | Europa Leauge | 2e ronde | Steau Boekarest | Ajax | 4-2 | |
| 15/16 | Champions League | 1/8e finale | Atletico Madrid | PSV | 8-7 | |
| 22/23 | Conference League | 1/4e finale | AZ | Anderlecht | 4-1 | |
| 23/24 | Conference League | Play Offs | Brann Bergen | AZ | 5-6 | |
| 23/24 | Europa League | 1/8e finale | Roma | Feyenoord | 4-2 |
Er is geen patroon zichtbaar dat met name in de laatste jaren veel verloren werd met penalties. Nederlagen en overwinningen wisselen elkaar af. Opvallend is overigens wel, dat van de 6 overwinningen (PSV – Benfica eruit gelaten i.v.m. neutraal terrein) er 4 in eigen huis waren. Van de 10 nederlagen (Juventus – Ajax eruit gelaten i.v.m. neutraal terrein) waren er maar liefst 9 op vreemde bodem. Er lijkt dus zeker sprake van een thuisvoordeel bij het nemen van strafschoppen.
Eindconclusie prestaties NL teams in Europese strafschoppenreeksen
Met 7 overwinningen en 11 nederlagen uit strafschoppenseries in Europees verband tegen niet-Nederlandse opponenten verliezen Nederlandse teams inderdaad vaker dan dat zij winnen. Deze verhouding is echter minder scheef dan de publieke opinie vaak laat lijken. Van grote invloed zijn ook de 5 nederlagen uit 5 series van Ajax. Er is verder geen sprake van een grote hoeveelheid aan nederlagen in de recente geschiedenis. In de laatste 20 jaar werden 4 series gewonnen en 4 verloren. Opvallend is dat veelvuldig de thuisploeg aan het langste eind trok, dit was het geval in 13 van de 16 relevantie series. De negatieve houding richting strafschoppenseries van Nederlandse clubs is op basis van bovenstaande gegevens dus niet per se terecht.
Iets dat wellicht de opinie onterecht beïnvloed, is de balans van het Nederlands Elftal wat betreft strafschoppen. Van de laatste 8 strafschoppenseries op EK’s en WK’s werden er 6 verloren, waaronder de meest recente kwartfinale op het WK 2022 tegen Argentinie. Het zal nog lang duren om de negatieve tendens om te draaien in Nederland, de hoop is op spoedig een aantal goede resultaten voor zowel het Nederlands Elftal als de clubteams. Clubteams mogen eveneens hopen dat ze zo vaak mogelijk de 2e wedstrijd een een knock-out duel thuis spelen.